Αδέσποτες γάτες «σπέρνουν» τοξοπλάσμωση στους λαγούς...

Στοιχεία που σοκάρουν από έρευνα της ΚΟΜΑΘ

Απελευθερώσεις και υπερπληθυσμοί λόγω απαγορεύσεων, αλλά και αδέσποτες γάτες σπέρνουν ασθένειες που αφανίζουν τους πληθυσμούς του λαγού. Συγκλονιστικά στοιχεία της έρευνας των επιστημονικών συνεργατών της ΣΤ΄Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας-Θράκης.

Την έρευνα πραγματοποίησαν ο δασολόγος-θηραματολόγος Χρήστος Σώκος, ο κτηνίατρος και υποψήφιος διδάκτωρ Χρήστος Ιακωβάκης και ο αναπληρωτής καθηγητής ιολογίας και ιογενών νοσημάτων Χαράλαμπος Μπιλλίνης και οι δυο στο τμήμα Κτηνιατρικής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η έρευνα ακόμη επισημαίνει και την επίπτωση στην υγεία του ανθρώπου.


Ποιες είναι οι ασθένειες

Όπως σημειώνεται στη σχετική μελέτη, στους ευρωπαϊκούς λαγούς έχουν εντοπιστεί αρκετοί παθογόνοι μικροοργανισμοί με τον καθένα να έχει διαφορετικές επιπτώσεις για την υγεία του (Πίνακας 1). Έτσι οι προκαλούμενες από ιό ασθένειες, όπως ο ιός του συνδρόμου του ευρωπαϊκού καφετί λαγού (EBHS) ή οι βακτηριακές ασθένειες όπως η παστεριδίαση και η ψευδοφυματίωση μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές απώλειες σε έναν πληθυσμό. Η θηλωμάτωση, η ινωμάτωση και η σταφυλοκοκκίαση περιορίζονται σε λίγα ή ακόμα και σε μεμονωμένα ζώα.

Όσον αφορά τις παρασιτικές προσβολές, στους ενήλικους λαγούς εντοπίζονται κυρίως νηματώδεις (σκώληκες), ενώ τα κοκκίδια διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στους ανήλικους λαγούς. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις τα παράσιτα εμφανίζονται χωρίς επιπτώσεις για τον οργανισμό, μπορούν να δράσουν δευτερογενώς και υπό συνθήκες στρες να αυξήσουν τη θνησιμότητα.
Έρευνες (το 1996) έδειξαν ότι περισσότεροι από τους μισούς λαγούς που βρέθηκαν νεκροί στη Γαλλία μεταξύ 1986 – 1994 πέθαναν από λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα. Τα κυριότερα από αυτά ήταν το σύνδρομο του ευρωπαϊκού καφετί λαγού (EBHS), η ψευδοφυματίωση, η παστεριδίαση και η κοκκιδίαση.


Από το 1980 στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η ασθένεια προσδιορίστηκε για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Από τότε η ασθένεια προκαλεί θανάτους σε εκτρεφόμενους και άγριους λαγούς (όπως έδειξαν μελέτες του 1999 και του 2005). Όσον αφορά τα συμπτώματα, οι προσβεβλημένοι λαγοί συνήθως πεθαίνουν χωρίς την εκδήλωση κλινικών συμπτωμάτων, ενώ μερικοί από αυτούς βρίσκονται σε κατάσταση ανίας, χωρίς φόβο για τον άνθρωπο ή παρουσιάζουν σπασμούς και έλλειψη συγχρονισμού. Οι πιο συχνές μακροσκοπικές αλλοιώσεις είναι η υπεραιμία του βλεννογόνου της τραχείας, των πνευμόνων και του ήπατος.

Η κοκκιδίαση είναι η δεύτερη ασθένεια που αναμένεται να επιδρά στους πληθυσμούς του λαγού στην Ελλάδα, χωρίς όμως να είναι γνωστή κάποια σχετική έρευνα στη χώρα μας.

Πίνακας 1. Ασθένειες του λαγού (τροποποιημένο από Wibbelt and Frölich 2005).
Παθογόνο Επιδημικές ασθένειες που επηρεάζουν πληθυσμούς Ασθένειες που επηρεάζουν άτομα ή έχουν μικρή θνησιμότητα
Ιός EBHS Μυξομάτωση (myxomatosis)
Θηλωμάτωση (papillomatosis)
Ινωμάτωση (fibromatosis)
Βακτήριο Ψευδοφυματίωση (pseudotuberculosis)
Παστεριδίαση (pasteurellosis) Βρουκέλωση (brucellosis)
Σταφυλοκοκκίαση (staphylococcisis)
Τουλαραιμία (tularaemia)
Παράσιτο Κοκκιδίαση (coccidiosis) Τοξοπλάσμωση (toxoplasmosis)
Προσβολή από σκώληκες του πνεύμονα (lungworm, Protostrongylus sp.)


Ζωοανθρωπονόσοι του λαγού

Ως ζωοανθρωπονόσοι ή ζωονόσοι ορίζονται τα νοσήματα και οι λοιμογόνοι παράγοντες που μεταδίδονται, κάτω από φυσικές συνθήκες, από τα ζώα στον άνθρωπο. Έχει βρεθεί ότι ο ευρωπαϊκός λαγός μπορεί να φέρει αρκετές επικίνδυνες ζωονόσους, οι κυριότερες είναι: τουλαραιμία, λιστερίωση, τοξοπλάσμωση, λεπτοσπείρωση και μπορρελίωση. Ερευνητές (το 2007 και το 2003) βρήκαν ότι οι κυνηγοί στην Αυστρία αναπτύσσουν πιο συχνά και σε μεγαλύτερο τίτλο αντισώματα για τα παραπάνω νοσήματα σε σύγκριση με άλλους ανθρώπους, κάτι που δείχνει τη μεγαλύτερη έκθεση των κυνηγών σε ζωονόσους.
Ο λαγοκυνηγός θα πρέπει να τηρεί τους κανόνες υγιεινής. Ιδιαίτερα κατά τον καθαρισμό του ζώου είναι σημαντικό να αποφεύγει την επαφή του αίματος και των ούρων του λαγού με πληγές και γδαρσίματα που τυχόν υπάρχουν. Στη συνέχεια το καλό μαγείρεμα εξουδετερώνει κάθε κίνδυνο.


Πώς αντιμετωπίζονται;

Στα άγρια ζώα ο περιορισμός των ασθενειών είναι διαφορετικός από ότι στην περίπτωση των εκτρεφόμενων. Βασίζεται κυρίως στην πρόληψη με την κατάλληλη διαχείριση, διότι η αντιμετώπιση με τη χορήγηση φαρμάκων είναι σχεδόν ανέφικτη. Γενικά ο πληθυσμός του λαγού θα πρέπει να διατηρείται σε μέτριες πυκνότητες, στη χώρα μας έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα όπου η πυκνότητα του λαγού αυξήθηκε σε καταφύγιο και στη συνέχεια μειώθηκε σοβαρά. Πιθανολογείται από ασθένεια καθώς οι κυνηγοί έβρισκαν νεκρούς λαγούς.

Οι απελευθερώσεις λαγών, ιδίως εκτρεφόμενων, ενέχουν τον κίνδυνο μεταφοράς παθογόνων. Ένας απλός κτηνιατρικός έλεγχος δεν είναι αρκετός να εξασφαλίσει πως τα δεκάδες άτομα προς απελευθέρωση δεν φέρουν κάποιον παθογόνο μικροοργανισμό. Έτσι στη Χαλκιδική έχει βρεθεί στέλεχος του ιού της αιμορραγικής νόσου από άλλα κράτη της Ευρώπης, κάτι που αποδίδεται στην εισαγωγή και απελευθέρωση λαγών από το εξωτερικό. Επιπρόσθετα, η χρήση κτηνιατρικών φαρμάκων στα εκτροφεία μπορεί να αφήσει τα εκτρεφόμενα ζώα ανοσολογικά εκτεθειμένα όταν βρεθούν χωρίς φάρμακα στη φύση. Σε έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε φασιανούς και πέρδικες, διαπιστώθηκε πως σε περιοχές όπου διεξάγονται απελευθερώσεις τα πουλιά έχουν περισσότερα παράσιτα σε σύγκριση με περιοχές όπου δεν γίνονται απελευθερώσεις.


Τοξοπλάσμωση από αδέσποτα!

Η παρουσία επίσης αγροτικών και αδέσποτων ζώων επηρεάζει τα παθογόνα του λαγού. Για παράδειγμα εάν σε μια περιοχή υπάρχουν αδέσποτες γάτες είναι πιθανό να προκαλούν, εκτός από την άμεση θανάτωση λαγών, και τη μετάδοση του παράσιτου της τοξοπλάσμωσης. Ο περιορισμός επομένως των αδέσποτων ή το φορτίο παθογόνων των αγροτικών ζώων είναι σημαντικοί παράμετροι στον περιορισμό των επιπτώσεων από ασθένειες στο λαγό. Στο μέλλον η καλύτερη κατανόηση της οικολογίας των ασθενειών του λαγού θα βοηθήσει στον αποτελεσματικότερο περιορισμό τους, καταλήγουν οι επιστήμονες.

Του Δημήτρη Μιλτιάδη

Πηγή www.go-outdoor.gr